مدیریت ریسک فرآیند اتخاذ و اجرای تصمیمی است که اثرات منفی ریسک را بر روی سازمان ، به حداقل برساند. اثر مخرب ریسک می‌تواند عینی یا قابل سنجش مانند حق بیمه و هزینه های مطالبات باشد یا ذهنی باشد که کمی‌سازی آن مانند آسیب به شهرت یا کاهش بهره وری ، دشوار خواهد بود. با تمرکز بر توجه به ریسک و تعهد منابع لازم ، جهت کنترل و تعدیل ریسک ، یک کسب و کار از خود در برابر عدم قطعیت محافظت می‌کند ، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و احتمال تداوم و موفقیت تجارت را افزایش می‌دهد . در هر کسب‌وکار، از فروشگاه کوچک گرفته تا یک سازنده بزرگ ، چالش‌های مشترکی درباره بیمه ، مطالبات و به طور کلی ریسک وجود دارد. ساختمان‌ها می‌توانند در اثر آتش آسیب ببینند ، کسی ممکن است بلغزد و سقوط کند ، تصادف با ماشین اغلب رخ می‌دهد یا در اثر محصولات معیوب ، تلفاتی رخ می‌دهد . اکنون بیش از هر زمان دیگری ، درک تعریف مدیریت ریسک و آشنایی با صنعت بیمه ، برای موفقیت سازمان‌ها حیاتی است.
همه می‌دانند ریسک چیست ؛ ما این کلمه را روزانه به کار می‌بریم و به طور منظم ریسک می‌کنیم ، خواه متوجه آن باشیم یا نه. در هر تصمیمی که می‌گیرید، هنگام ارزیابی جوانب مثبت و منفی ، در حال ارزیابی ریسک هستید. چالش این است که فرآیند آگاهانه تری در کسب و کار شما ایجاد شود. مفهومی وجود دارد به نام مدیریت ریسک که قصد داریم در این مطلب ابتدا بررسی کنیم که مدیریت ریسک چیست سپس انواع ریسک ، فرآیند ، مزایا ، مراحل اجرای آن و ارتباطش با صنعت بیمه توضیح دهیم.
ریسک در جایی وجود دارد که فرصتی برای سود و ضرر وجود داشته باشد. از جنبه ضرر، ما معمولا ریسک ها را به عنوان مواجهه با زیان در نظر می‌گیریم. آتش ، خطر است. محصولات معیوب یا افترا خطر تلقی می‌شوند. نابودی کسب و کار منتج از یک ساختمان آسیب دیده یا شهرت مخدوش هرکدام یک خطر هستند که با توجه به تعریف مدیریت ریسک می‌توان از آن ها جلوگیری کرد.
میزان یک ریسک طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود:
ریسک = احتمال × شدت
احتمال ، همان احتمال وقوع یک رویداد است و شدت ، شدت و هزینه ناشی از ضرر است.
به‌طور کلی ، ریسک‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- ریسک خالص: ریسک‌هایی که نتایج محتمل آن‌ها یک ضرر باشد یا نباشد. این ریسک شامل مواردی چون خسارت حاصل از آتش‌سوزی ، سرقت ساختمانی ، درگیرشدن یک کارمند طی تصادف با موتور و… است.
- ریسک برد یا باخت: ریسک‌هایی که نتایج محتمل آن ضرر، سود یا بدون تغییر است. این ریسک شامل مواردی چون سرمایه‌گذاری در بازار سهام و تصمیمات تجاری مانند خطوط تولید جدید ، مکان‌های جدید و… است.
حال که دریافتید تعریف مدیریت ریسک چیست باید اهمیت آن را نیز بدانید که در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت:
چرا مدیریت ریسک مهم است؟
مدیریت ریسک از آن جهت مهم است که به کسب و کار ها تهدید های موجود را در محیط کارشان نشان می‌دهد و به آن‌ها امکان می‌دهد تا پیش از وقوع ، آن‌ها را کاهش دهند. در صورت عدم مدیریت ریسک‌ها ، مشاغل با خسارات سنگینی مواجه خواهند شد ، زیرا عوامل آسیب زا را تشخیص نمی‌دهند.
دلایل زیادی برای مدیریت ریسک وجود دارد که می‌توان چند مورد را بیان کرد.
- صرفه‌جویی منابع ، افراد ، درآمد ، اموال ، دارایی‌ها ، زمان ؛
- حفاظت از چهره عمومی ؛
- حفاظت از افراد در برابر خطرات ؛
- پیشگیری یا کاهش مسئولیت حقوقی ؛
- حفاظت از محیط‌‌زیست.
فرآیند مدیریت ریسک
- شناسایی آسیب‌های بالقوه ؛
- ارزیابی فراوانی و شدت ؛
- بررسی گزینه‌ها ؛
- تصمیم گیری درباره استفاده از گزینه‌ها ؛
- اجرای تکنیک منتخب ؛
- نظارت بر نتایج.
بسیاری از کسب و کار ها برای جلوگیری از زیان و تعدیل ریسک‌ها هر روز کارهایی را انجام می‌دهند اما این امر را مدیریت ریسک نمی‌دانند. اکثر بازرگانان و مدیران محتاط ، درباره کارهایی که می‌کنند به شدت دقیق بوده و کارهایی را مانند جلوگیری از حوادث ، محافظت از اموال و حفظ مشتریان و کارکنان از آسیب ، انجام می‌دهند.
پس از این که متوجه شدید اهمیت و تعریف مدیریت ریسک چیست با فرآیند آن آشنا شدید و دریافتید که هر تلاشی برای مدیریت ریسک‌ها ، مثبت است. با این حال ، دنبال‌کردن یک فرآیند رسمی برای اطمینان از سازگاری و دقت ، بسیار مهم است. موارد زیر عناصر اساسی فرآیند مدیریت ریسک هستند.
.
اقدامات لازم برای ارتقای مدیریت ریسک
۱. برای ارتقا مدیریت ریسک ، مسئولیت‌ها را با شفافیت توضیح دهید
هر شکافی که در مسئولیت های مربوط به کسب و کار شما به وجود می‌آید ، فرصتی رو به رشد برای ریسک ایجاد می‌کند. اطمینان یابید که هر فردی به طور دقیق از فعالیت‌ها و وظایفی که مسئول آن‌ها است ، آگاهی دارد.
۲. از آغاز مراحل اولیه ریسک‌های مربوطه را شناسایی کنید
هیچ‌گاه برای فکر کردن به ریسک‌ها زود نیست. هر چه سریع‌تر به این موضوع بپردازید ، مدیریت ریسک آسان‌تر خواهد شد. در آغاز هر پروژه یا ماموریتی به مدیریت ریسک فکر کنید. برای هر ریسکی چه شاخص های هشدار اولیه‌ای را می‌توانیم پیگیری کنیم؟ مدیریت ریسک باید در همه فرآیندهای کاری شما و فرهنگ سازمانی نهادینه شود.
۳. مثبت‌اندیش باشید
همه ریسک‌ها منفی نیستند؛ بنابراین تنها بر بُعد منفی آن تمرکز نکنید. ریسک‌ها می‌توانند مثبت هم باشند؛ ممکن است فرصت‌هایی در اختیار ما قرار دهند و ما را به بهره برداری از رویدادها یا موقعیت‌های ارائه شده قادر سازند. پس برای مدیریت ریسک بهتر باید مثبت اندیش باشید.
۴. ریسک را به طرز مناسبی توصیف کنید
به عنوان بخشی از فرآیند ارزیابی و مدیریت ریسک ، بهتر است یک «رشته» ریسک ایجاد کنید که میان علت و معلول تمایز قائل می‌شود.
۵. ریسک را بسنجید و اولویت بندی کنید
از یک شاخص ریسک برای ارزیابی و اولویت بندی همه ریسک‌های شناخته‌شده استفاده کنید. می‌توانید با مشاهده احتمال و تاثیر، شدت یک ریسک را محاسبه کنید.
۶. مسئولیت و مالکیت را برعهده بگیرید
اگر متوجه مشکلی ، مثل مشکلات احتمالی امنیتی ، کلاهبرداری مشکوک یا نقض امنیت شدید ، به جای آنکه در انتظار فرد دیگری برای حل مشکل باشید، مسئولیت آن را به عهده بگیرید. مدیریت ریسک زمانی بهترین عملکرد را دارد که همه افراد اجازه صحبت کردن و اقدام داشته باشند.
۷. از اشتباهات گذشته درس بگیرید
طبق تعریف مدیریت ریسک باید از سوابق و تجارب گذشته برای یادگیری از اشتباهات و حصول اطمینان از عدم تکرار آن‌ها استفاده کنید.
۸. از راهبرد‌های مناسب جهت مدیریت ریسک استفاده کنید
از الگوی زیر برای تصمیم‌گیری درباره چگونگی مدیریت ریسک استفاده کنید:
- انتقال ریسک: تعیین فرد، گروه یا طرف سوم برای پذیرفتن مسئولیت ریسک
- تحمل ریسک: برای کاهش یا مهار ریسک هیچ اقدامی انجام نشود (اما همچنان لازم است که این ریسک تحت نظر باشد)
- برخورد با ریسک: کنترل ریسک از طریق اعمالی که احتمال رویداد ریسک را کاهش داده یا تاثیر آن را پیش از رویداد آن به حداقل می‌رسانند
- حذف ریسک: بهبود فرآیندها یا عملکرد‌ها جهت از بین بردن کامل ریسک.
۹. همه‌ی ریسک‌ها را در فهرستی ثبت کنید
با ثبت همه ریسک های شرکت می‌توانید تصویری کلی تر از ریسک های احتمالی خود داشته باشید و مدیریت ریسک خود را ارتقا دهید ؛ و این باعث بهبود اشتراک‌گذاری اطلاعات و پاسخگویی شما می‌شود. به یاد داشته باشید که مسئول هر چیز را ثبت کرده و یک مسئول ریسک نیز تعیین کنید.
۱۰. به تحت نظر داشتن و بازدیدکردن ادامه دهید
سطح ریسکی که با آن مواجه می‌شویم دائما در حال تغییر است ؛ مدام ریسک‌های جدید به وجود آمده و ریسک‌های دیگر اهمیت کمتری می‌یابند. با پیش واکنشگر بودن و با تحت نظر داشتن مدوام ریسک‌های احتمالی، در هر زمانی آماده به اقدام خواهید بود.
ریسک در همه جا وجود دارد. در محل کار داشتن یک فرآیند مدیریت ریسک، از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر نه تنها شامل نکات ذکرشده است، بلکه شامل آموزش کارمندان درباره اینکه ریسک شامل چه چیزهایی می شود نیز هست. آموزش کارمندان در این حوزه به این دلیل است که آن‌ها بدانند باید مراقب چه چیزی باشند و اینکه چگونه می‌توانند در جهت مدیریت ریسک همکاری کنند. در ادامه بررسی خواهیم کرد که نقش بیمه در مدیریت ریسک چیست؟
نقش بیمه در مدیریت ریسک
بیمه برای بسیاری از افراد ناشناخته است و بسیاری از نحوه کار آن اطلاع ندارند. به زبان ساده، یک شرکت بیمه ، پول گروهی بزرگ را جمع می‌کند و متعهد می‌شود که اگر یکی از این گروه ها خسارت ببیند ، آن‌گاه این خسارت جبران خواهد شد. صاحبان مشاغل و افراد ، هزینه بیمه را پرداخت می‌کنند و خیالشان راحت است که یک ضرر زیاد به معنای نابودی کامل مالی نخواهد بود درواقع با این کار مدیریت ریسک را اجرا می‌کنند.
اگر یک شرکت بیمه ، قبل از درنظرگرفتن درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری ، سود کسب کند ، به این سود ، سود پذیره نویسی گفته می‌شود. برعکس این موضوع، ضرر پذیره نویسی نامیده می‌شود. پذیره نویسی ، تصمیمی است که می‌گوید برای چه چیزی و برای چه مقدار بیمه کنید. اگر پذیره نویسان وظیفه خود را به خوبی انجام دهند ، آن‌گاه شرکت بیمه باید بتواند میزان پرداخت مطالبات و هزینه‌های خود را پیش بینی کند و حق بیمه متناسب با سود را دریافت کند.
این موضوع بسیار نادر است. بیشتر شرکت‌های بیمه ، درآمد خود را از طریق سرمایه گذاری کسب می‌کنند. آن‌ها مقادیر زیادی پول را به‌عنوان حق بیمه دریافت و آن را سرمایه‌گذاری می‌کنند. آن‌ها بر این واقعیت که معمولا زمان بین جمع‌آوری حق بیمه و پرداخت خسارات طولانی است ، متکی هستند. وقتی ROE یا بازده سهام (Return On Equity) بیمه‌گر زیاد است ، بیمه‌گر می‌تواند زیان پذیره نویسی را بپذیرد و همچنان سودآور باشد. وقتی ROE کم است ، آن‌ها به دنبال حق بیمه بالاتر برای جبران خسارات گذشته و پرداخت خسارات آینده هستند.
وقتی شرکت‌های بیمه چند سالی را با مطالبات زیاد و ROE پایین می‌گذرانند ، برای جبران خسارات گذشته ، نرخ را افزایش می‌دهند. سپس ، بعد از اینکه چند سال را به خوبی سپری کردند، دوباره وارد رقابت شده و شروع به کاهش قیمت می‌کنند. پس از چند سال مجددا تاثیر حق بیمه کم و مطالبات زیاد ، احساس می‌شود و باید حق بیمه را افزایش دهند و این چرخه همچنان ادامه دارد. الان این سوال پیش می‌آيد که نقش بیمه در مدیریت ریسک چیست؟
هنگامی که شما کسی هستید که حق بیمه پرداخت می‌کند ، تهیه بودجه می‌تواند چالش برانگیز و ناامیدکننده باشد. نرخ بیمه می‌تواند بین ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ درصد یا حتی بیشتر در این چرخه متنوع باشد. وقتی می‌خواهید بیمه‌نامه خود را تمدید یا سایر بیمه‌ها را خریداری کنید ، آن‌ها به نرخ خسارات شما نگاه می‌کنند و حق بیمه پرداختی شما را در مقایسه با هزینه‌ای که در مطالبات برای آن‌ها ایجاد کرده‌اید ، در نظر می‌گیرند.
اگر نرخ ضرر خوبی داشته باشید ، در طولانی مدت به شرایط و قیمت بهتری می‌رسید. اگر این نسبت خوب نباشد، ممکن است مجبور به پرداخت نرخ‌های بالاتر باشید ، موارد استثنا داشته باشید ، با محدودیت کم یا کسری زیاد مواجه شوید یا بیمه شما دیگر تمدید نشود. آن‌چه که نرخ زیان قابل پذیرشی را تشکیل می‌دهد به شرکت بیمه ، نوع کسب و کار و بسیاری از عوامل دیگر بستگی دارد. اما بدیهی است ؛ هرچه هزینه پایین‌تر ، بهتر.
توجه به این نکته که بیمه‌گران مجبور به بیمه‌کردن مشاغل شما نیستند ، مهم است. ممکن است موارد استثنائی وجود داشته باشد که تنطیم کننده‌های بیمه انواع خاصی از ریسک را اجباری بدانند، اما این مورد نادر است. از آن‌جا که آن‌ها مجبور به بیمه‌کردن شما نیستند، اطمینان از اینکه شما یکی از ریسک‌های خوبی هستید که آن‌ها می‌خواهند بخشی از کسب و کارشان باشید ، مهم است. حال متوجه نقش بیمه مدیریت ریسک شدید همچنین قبل تر از آن دریافتید تعریف مدیریت ریسک چیست ، در ادامه مطلب عوامل موثر بر حق بیمه را نیز بررسی خواهیم کرد.
عوامل مؤثر بر حق بیمه
مطالبات: به‌طور کلی اگر مطالبات شما دائما بیش از حق بیمه پرداختی باشد ، باید انتظار افزایش نرخ داشته باشید.
- صنعت: نوع کسب‌وکار شما بر حق بیمه تاثیرگذار است.
- کنترل زبان: اگر کسب و کار شما در برابر ضرر و زیان دارای حفاظ باشد ، بیمه‌ها با دید بهتری به شما نگاه می‌کنند. سیستم‌های اطفای حریق ، هشدار ، ایمنی رانندگی ، انتقال ریسک قراردادی و… با احتمال بالایی در کاهش هزینه‌ها اثر دارند.
- عملیات/فرآیندها: این امر زمینه‌های زیادی را دربرمی‌گیرد، اما در اصل ، کسب و کار شما بر اساس انواع فرآیندها و ریسک‌هایی که دارند، رتبه‌بندی می‌شود.
- مالیات‌پذیری: در بیشتر موارد می‌توانید درباره فرانشیزهای سیاست‌های خود ، حق انتخاب داشته باشید. طبق اصل کلی، هر چه فرانشیز بالاتر باشد ، حق بیمه کمتر است.
- محدودیت‌های بیمه‌نامه: مبالغی که به‌عنوان محدودیت‌های بیمه‌نامه خود انتخاب می‌کنید، بر حق بیمه شما تاثیر می‌گذارد.
- پوشش بیمه‌ای: بسیاری از پوشش‌هایی که دارید ، برای کسب‌وکار ضروری است. با این حال، گاهی اوقات پوشش‌ها، در مکان‌هایی واقع شدند که نیازی به آن‌ها نیست. بهتر است هر چند سال یک‌بار، سیاست‌های خود را با کارگزار خود برای شناسایی هرگونه پوشش غیرضروری بررسی کنید.
- ارزش‌های بیمه شده: بدیهی است هر چه ارزش موارد بیمه شده شما بیشتر باشد، حق بیمه شما نیز بالاتر خواهد بود.
- مدیریت ریسک: بیمه‌گذاران، مدیریت ریسک یک سازمان را در تعیین حق بیمه در نظر می‌گیرند. احتمالا تخفیف خاصی در پی ندارد اما سازمانی با شیوه‌‌های مدیریت ریسک قوی و سابقه اثبات‌شده در زمینه مدیریت ریسک، با استقبال بیشتری از سوی بیمه‌ها روبرو خواهد شد.